Het wordt natuurlijk niet met zoveel woorden gezegd, maar je merkt het als ouder soms wel tussen de regels door. Je voelt een oordeel van anderen dat jouw hoogbegaafde kind niet sociaal vaardig zou zijn. Hier is een ingewikkelde term voor bedacht. Sociaal emotioneel onderontwikkeld. Maar geldt dat voor jouw kind? En hoe kun jij daar als ouder mee omgaan?
Het verband
Het is niet vreemd dat hoogbegaafdheid met sociaal emotionele achterstand in verband wordt gebracht. Wat de omgeving van een hoogbegaafd kind regelmatig ziet is dat een hoogbegaafd kind heftig emotioneel kan reageren in willekeurig situaties. Dit kan zich uiten in “vreemd” en “ongepast” gedrag. Een eenvoudige conclusie is dan: “Dit hoogbegaafde kind kan niet lekker afstemmen met zijn omgeving.” Met dure woorden gezegd: “Dit kind heeft een sociaal emotionele achterstand.” Maar is dat terecht? Laten we deze ingewikkelde term eens van dichterbij bekijken.
Sociaal vaardigheden
Met sociale vaardigheden worden de eigenschappen bedoelt die je in staat stellen om goed om te kunnen gaan met je medemens. Belangrijke vaardigheden hierin zijn:
- Verbale en non-verbale signalen begrijpen
- kunnen luisteren naar de ander
- empathisch kunnen zijn
- assertief kunnen zijn
Deze eigenschappen zijn sterk gebaseerd op analytisch denken. Dit is een kenmerkende kracht van hoogbegaafde kinderen. Je ziet daardoor vaak dat hoogbegaafde kinderen bovengemiddeld gereedschap hebben als het gaat om sociale vaardigheden. Maar waarom lukt het dan niet altijd om deze vaardigheden in te zetten?
Emotionele vaardigheden
Met emotionele vaardigheden worden de eigenschappen bedoelt die je in staat stellen om je emoties te begrijpen en te uiten. Belangrijke vaardigheden hierin zijn:
- Emoties herkennen
- Emoties begrijpen
- Emoties uiten
Deze vaardigheden zijn niet direct aan een kracht of zwakte van hoogbegaafdheid verbonden. Hierin ontwikkeld een hoogbegaafd kind op dezelfde manier zoals andere kinderen. Hierdoor zijn de emotionele vaardigheden van een hoogbegaafd kind vergelijkbaar met andere kinderen. Dit kan variëren van onder tot boven gemiddeld voor zijn of haar leeftijd. Maar wat maakt hoogbegaafde kinderen dan anders dan andere kinderen?
Heftige emoties
Hoogbegaafde kinderen ervaren emoties heftiger dan andere kinderen. Het verschil tussen blij en verdrietig zijn is daardoor groter. Daarnaast zijn hoogbegaafde kinderen ook gevoeliger voor stemmingswisselingen waardoor ze ineens van heel blij naar heel verdrietig kunnen schieten. Lees meer: Emotionele kenmerken hoogbegaafdheid
Een hoogbegaafde kind kan hierdoor snel overmand worden door emoties. Er komen in korte tijd zulke heftige emoties in het kind naar boven dat het hier simpelweg geen raad mee weet. Hierbij kan het zijn dat het hoogbegaafde kind gelijke emotionele vaardigheden heeft als een leeftijdsgenoot maar dat deze vaardigheden voor hem niet afdoende zijn. Het emotionele emmertje loopt over en het kind is niet meer in staat om zijn emoties op een gecontroleerde manier te uiten. Wat de omgeving dan ziet is “heftige emotionele reactie” of “ongepast gedrag”.
Onderontwikkeld?
In vergelijking met leeftijdsgenoten hoeft jouw hoogbegaafde kind niet per sé onderontwikkeld te zijn. Wel is het goed mogelijk dat jouw kind meer gebaat is bij een sterke emotionele ontwikkeling dan andere kinderen. Hierin kun jij als ouder een cruciale rol spelen. In mijn coachprogramma Hoogbegaafd opvoeden help ik ouders hoe zij hun hoogbegaafde kind kunnen begeleiden in het ontwikkelen van hun emotionele vaardigheden. We doen dit door het bouwen aan een sterke verbinding tussen ouder en kind. Hierdoor ben je als ouder betrokken in de belevingswereld van jouw kind en kun je gericht handvatten bieden in zijn of haar ontwikkeling.
