Hoogbegaafden hebben een verhoogde zintuiglijke gevoeligheid en nemen daardoor veel prikkels waar. Gecombineerd met hun complexe denkprocessen en intense emoties kan dit leiden tot ervaringen die hun zintuigen overbelasten, wat bekend staat als overprikkeling.
Bij hoogbegaafden kan overprikkeling leiden tot sterke emotionele reacties. Deze kunnen variëren van een gevoel van ongemak tot angst en paniek. Ze kunnen ook intens reageren op emotionele situaties, zoals conflicten of emotioneel beladen films. Dit komt omdat hun zintuiglijke systeem informatie op een dieper niveau verwerkt, waardoor emotionele prikkels vaak intenser binnenkomen.
Naast de emotionele reacties, kan overprikkeling bij hoogbegaafden ook fysieke symptomen veroorzaken. Dit kan variëren van algemeen gevoel van vermoeidheid tot specifiekere symptomen zoals hoofdpijn, misselijkheid of overmatig zweten. Dit komt doordat de zintuigen overuren maken om alle binnenkomende informatie te verwerken.
Overprikkeling kan ook gedragsmatige gevolgen hebben bij hoogbegaafden. Ze kunnen rusteloos worden, moeite hebben met concentreren of zich terugtrekken uit sociale situaties. Soms kunnen ze zich ook sneller irriteren in situaties met veel prikkels. Deze gedragsreacties zijn vaak een manier om te proberen de hoeveelheid sensorische input te beheersen en te verminderen.
Tip: In Alle kenmerken hoogbegaafdheid op een rij vind je een overzicht van alle kenmerken van hoogbegaafdheid.
Hieronder volgt een voorbeeld hoe een hoogbegaafde jongen overprikkeld raakt.
Te veel voor Tim
Op een gewone dinsdagochtend zaten de kinderen van groep 6 stil aan het werk tijdens de rekenles van meester Maarten. In de hoek van de klas zat Tim, een hoogbegaafde jongen van 10 jaar oud, die bekend stond om zijn fascinatie voor klassieke muziek.
Tim was altijd al een beetje anders geweest dan zijn leeftijdsgenoten. Maar vandaag was Tim een beetje extra ‘anders’.
Het begon allemaal met het geluid van het krassen van potloden op papier, het zoemen van de TL-verlichting, het gefluister van klasgenoten en het tikken van de klok aan de muur. Voor Tim leken deze geluiden steeds harder en scherper te worden. Hij voelde hoe zijn hartslag versnelde en zijn ademhaling onregelmatig werd.
Zijn gedachten begonnen te racen, de rekensommen deinden op en neer op zijn papier. Alles leek in elkaar over te lopen en het werd steeds moeilijker om zich op één ding te concentreren.
Tim’s hand schoot de lucht in, midden in de stille werktijd. “Het is te luid hier, ik kan me niet concentreren!” riep hij uit. De klas viel stil en alle ogen waren op hem gericht.
Meester Maarten, verrast door Tim’s plotselinge uitbarsting, probeerde hem te kalmeren. “Tim, probeer je te focussen”, zei hij zachtjes. Maar voor Tim voelden deze woorden als een extra gewicht dat op zijn schouders werd gelegd.
Tim stond abrupt op en schreeuwde: “Je begrijpt het niet! Het is te veel, het is allemaal te veel!” De klas keek geschrokken toe hoe Tim naar de deur stormde en de klas uitliep, zijn rekenboek achterlatend in de chaos.
Dit was niet de eerste keer dat Tim’s hoogbegaafdheid resulteerde in overprikkeling, maar het was wel de eerste keer dat het zo openlijk in de klas gebeurde. Het was duidelijk dat er iets moest veranderen, voor Tim en voor zijn klasgenoten die getuige waren van zijn worsteling.
Wil jij jouw hoogbegaafd kind helpen ontprikkelen? Neem contact op voor een gratis kennismakingsgesprek.
Tip: Leer meer over de belevingswereld van jou hoogbegaafde kind in de blog gevoeligheid bij hoogbegaafdheid.
